– Anh ơi cứu em bài này, em đệch hiểu cái gì cả.

Con bé Herta cứ gọi thất thanh làm hỏng mất sáng chủ nhật của mình. Chưa gì dậy đã thấy ngồi ngay trong phòng mình rồi. Con này sao chăm học thế?

– Mới sáng ngày ra… để anh ngủ đã, mệt quá. – mình càu nhàu, đầu ôm gối mà che đi cái ánh sáng chói loá từ mặt trời.
– Nhưng mà em chẳng hiểu gì cả, mà mai phải nộp rồi. Giúp em đi mà.

Cứ nghe nó càu nhàu tra tấn thì có mà chết. Mở hé mắt ra xem có chuyện gì, nhìn thấy một đống code Java mà hoa cmn mắt luôn. Gì chứ lập trình chưa bao giờ là điểm mạnh của mình, đây còn đi đọc code người khác viết nữa, trừ mấy cái cơ bản ra, còn lại thì xin hàng.

– Lên mạng mà tra ý. Thế nhá, anh ngủ đây.
– Lên mạng mà tra được thì em đã không hỏi anh. Hay anh có ai giúp được em không?

Có ai à? Có thằng L, tml này rất giỏi tin học, từng đi thi tin học toàn quốc ở Việt Nam rồi, chắc là nó chơi được đống code này. Cơ mà mình lười quá, chẳng muốn dậy nữa.

– Vào fb anh, tìm kiếm bạn bè, tìm tên đứa nào là L, hỏi nó.
– L… ava hình con mèo?
– Ờ.
– Ok, cảm ơn nhé.

Hình như con bé ib thằng L luôn mà không một chút ngại ngần. Ơ mà tml L có biết tiếng Anh đâu  (cái này là thật nhé các thím, nói là không biết gì thì hơi quá nhưng mà đúng là nó ngu tiếng Anh thực sự). Không biết có nên cơm cháo gì không, mình kệ mẹ, ngày chủ nhật đấy mình chỉ muốn nằm ườn trên giường mà thôi.

Mở mắt ra đã là 1h trưa rồi. Thấy trên bàn mình có tờ 100 euro. Ơ kìa, con bé này giữ kèo vậy à? Mình không dám lấy, nó vẫn là học sinh, rồi sao mà đủ tiền để sống? Vào phòng Herta, thấy vẫn đang cặm cụi với đống code kia lắm, mình bảo nó:

– Này, thôi giữ đi mà có tiền ăn, không lại chết đói giờ.
– Ơ kìa sao thế? Hai ta đặt kèo rồi mà?
– Thôi đi cô ạ, rồi tháng này cô định chết đói chắc? Sinh viên đã có đồng ra đồng vào nào đâu, cầm lấy mà còn ăn học.
– Vâng… nhưng em thấy áy náy. Hay là tối nay em mời anh đi ăn nhé?
– Ờ cũng được. Bài tập thế nào rồi?
– Em hỏi anh L mà anh ý cứ chỉ quan tâm em là ai thôi, rồi cứ gặng hỏi sao lại biết anh nữa, em giải thích mỏi cả tay rồi mà vẫn chịu. Đã thế còn không giỏi tiếng Anh, anh ý viết mà em chẳng hiểu gì cả, em nói mà anh ý cũng chẳng hiểu gì hết luôn.

Tml L này đúng là hết thuốc chữa. Mình nghĩ trong đầu, Herta mà nói chuyện với nó thì đúng không khác gì nói chuyện với thằng câm cả, đã thế còn điếc nặng nữa. Thanh niên này chỉ giỏi học thôi, còn lại thì… chán chẳng buồn nói.

– Nhìn thấy code vẫn chạy đấy thây?
– Em bực quá gửi anh ý code của em luôn. Lúc sau anh ý gửi lại không một lời giải thích, làm em cũng chẳng hiểu vì sao nó chạy được nữa.
– Wow, magic.
– Yea, it’s a kind of magic.
– Thông cảm cho nó. Thằng đấy giao tiếp hơi kém, nó không biết gì ngoài học đâu.
– Vâng, nhưng bảo anh ý thay đổi đi, không ra ngoài xã hội này, ngoài kiến thức mà không có kĩ năng xã hội ra dễ bị đào thải lắm đấy.
– Ờ, như vụ 100% đấy, cứ tưởng mình là mẹ thiên hạ mà bị dập trong một nốt nhạc.
– Arhh thôi đi.

Con bé nói đúng. Đẹp trai, tài năng, tư duy đỉnh cao, tố chất lãnh đạo, đó là những gì thằng L đều không có. Thằng bé đúng như một tay thợ nghề kĩ thuật cao, chỉ biết làm thôi chứ chẳng biết chuyện gì khác. Nghĩ về cái vụ tìm người yêu của Herta đêm qua, nếu thằng L mà có trong danh sách thì nó chắc chắn sẽ bị gạch tên đầu tiên luôn.

– Thế nhá, hẹn tối, giờ anh đi ngủ tiếp.
– Hả? Anh chả có việc gì ngoài ngủ à?
– Thì? Chủ nhật mà, hôm qua cô lôi tôi đi có cho tôi ngủ tí nào đâu.
– Ngủ cả sáng đấy thây?
– Không đủ giấc.
– Từ 2h đêm đến 1h trưa là quá 8 tiếng rồi đấy.
– Ô vẫn biết hôm qua 2h đêm về nhà à?
– Em say chứ không chết, nhá.
– Ờ biết thế. Đi ngủ đây.

Lại đánh một giấc say mèm đến tối. Herta sang gọi mình như hò đò mình mới chịu dậy mà đi ăn. Con bé dẫn mình vào một nhà hàng ở trong phố cổ Tallinn, nơi mà hai đứa đã đi qua nhiều lần nhưng mình không kịp để ý. Nhà hàng nhỏ nhưng ấm cúng, mang dáng dấp của thời trung cổ. Một nhà hàng toàn những món truyền thống của Estonia, mình không biết gì, đành để con bé gọi hết vậy.

– Anh từng ở Nga nên chắc cũng biết những món này phải không? Ẩm thực Estonia chịu ảnh hưởng của Scandinavia và Nga nhiều lắm. Như là đây này, một giỏ bánh mì đen luôn. Rồi những món được chế biến từ những con cá biển, ăn kèm với xúc xích và khoai tây này. Nói chung nó hỗn tạp lắm.
– Rắc rối như đống code em viết ra nhỉ?
– Anh có thôi đi được không?

Đúng là mấy món ăn này hầu như là những món quen thuộc của nước Nga, chỉ là do nó được gọi bằng tiếng Estonia nên mình không biết mà thôi. Nó gồm có:

– Shashlik, giống như xiên thịt nướng, gồm những miếng thịt lợn và gà xiên vào que gỗ rồi nướng lên:

– Bánh mì đen. Đây là bánh mì lúa mạch khá nổi tiếng, người Estonia luôn ăn nó xuyên suốt bữa ăn của mình:

– Kiluvõileilb, món ăn bao gồm những miếng cá trích và trứng đặt trên lát bánh mì đen, ăn kèm với tỉ loại sốt:

– Vastlakukkel, món bánh tráng miệng, ăn khá ngậy vì rất nhiều kem, không khác đồ ngọt Pháp là bao:

– Verivorst, tiếng Việt gọi đúng là Dồi, nhưng dồi này không giống dồi Việt. Nó như dồi Nga, nhồi tỉ thứ hầm bà lằng, ăn dai dai và bên trong thì hơi xốp. Herta nói đây là món ăn truyền thống nhân dịp giáng sinh ở Estonia, mà không hiểu sao con bé lại cho mình ăn vào mùa xuân nữa:

– Kali, đồ uống truyền thống ở đây. Thực ra nó chẳng khác gì kvass của Nga cả, là thức uống lên men làm từ lúa mạch hoặc bánh mì đen:

– Gọi Estonia là đất nước bánh mì đen được đấy nhỉ? Cái gì cũng liên quan đến bánh mì đen cả.
– Cũng đúng, vì ngoài bánh mì đen ra thì ở đây còn gì nữa đâu. Giống như người châu Á các anh ăn gạo thôi. Mà này em hỏi.
– Sao?
– Đã bao lâu rồi anh không được nói tiếng Việt?

Con bé làm mình giật mình. Đã bao lâu rồi? Mình chỉ thỉnh thoảng nhắn tin về cho nhà chứ ít khi gọi. Thằng L thì đi làm cũng bận, thành thử ra mình chỉ có thể lẩm bẩm tiếng Việt trong đầu. Phải, đã lâu lắm rồi mình không được nói tiếng mẹ đẻ. Sống ở nơi chẳng có bóng người Việt nào, đành phải chấp nhận tình cảnh như vậy thôi, dù rằng mình nhớ nó da diết đến nhường nào.

– Để em dạy anh mấy từ cơ bản tiếng Estonia nhé, em vừa đọc trên mạng “Tiếng Estonia cho người nước ngoài” rồi, nghe bảo tiếng nước em khó lắm.
– Khó như nào?
– Anh biết tiếng Nga rồi đúng không?
– Ừ.
– Tiếng Nga có 6 cách danh từ?
– Đúng.
– Tiếng Estonia chia ra 14 cách.
– Hả? Thế thì học làm sao?
– Học từ thôi chứ học ngữ pháp là chết đấy.

Mình cũng đã từng đọc qua thứ tiếng này rồi, cũng thử lao đầu vào và rồi nhận ra kinh nghiệm xương máu: ĐỪNG BAO GIỜ HỌC NÓ . Đây là thứ tiếng kinh khủng nhất thế giới, nó chia chác mọi thứ loạn cả lên, nhiều khi cả từ bị biến đổi khiến người học không thể phân biệt được. Vả lại nó không đáng để học, vậy thôi. Dù sao bây giờ mình cũng chỉ nhớ và nói được chút ít, vì một tháng ở đây cũng quen với nó rồi.

– Bon appétit.
– Jätku leiba. Anh biết nó nghĩa là gì không?
– Là gì?
– May your bread last – chúc cho anh luôn có nhiều bánh mì. Ở đây họ coi trọng bánh mì lắm, nếu có rơi xuống đất họ cũng sẽ nhặt mà ăn thôi.
– Ờ thì cái gì rơi xuống đất anh cũng nhặt ăn lại mà.
– Ew, thôi ăn đi.

Một bữa ăn ở nhà hàng Estonia mà mình thấy giống bữa ăn của người Nga hơn. Lâu lắm rồi mình mới được động vào những món như vậy, đúng là như được trở về quê hương. Mình nhớ nước Nga, đúng. Nước Nga trong mình là những ngày tháng 9 mùa thu vàng lá rụng của Levitan trong công viên Gorky, rong ruổi cùng bạn bè ở VDNKh, ngắm nhìn Moscow từ Đồi Chim Sẻ, mơ ước một ngày được vào MGU, hay là đi dạo chơi với những người Việt ở chợ Liublino. Moscow, chỉ đơn giản là một phần không thể tách rời trong trái tim mình. Bởi vì ai đó có thể đem mình ra khỏi nước Nga, nhưng không thể đem nước Nga ra khỏi mình. Ngày cuối cùng ở Moscow, mình ngồi lì trong công viên Sokolniki cả ngày trời, cái cảm giác xa Hà Nội còn không sâu đậm bằng xa nước Nga nữa, có lẽ vì ta luôn gắn chặt mình với những gì đã tạo nên tuổi thơ ta, và khi ta lớn lên, ta cảm giác mình chấp nhận sự vật thay đổi diễn ra dễ dàng hơn nhiều. Thật không dễ để tìm lại cảm giác ấy nữa, nhưng có vẻ như Tallinn đã cho mình lại điều đó.

Ăn xong, mình và Herta đi dạo đôi chút. Đường phố Tallinn vắng lặng trong một buổi hoàng hôn.

– Gần 10h rồi, anh muốn ra ngắm hoàng hôn trên biển chứ? Rồi ta sẽ về luôn, mai là thứ hai, có lẽ không ngồi đây đến đêm được đâu.
– Ừ vậy cũng được.

Những ánh nắng cuối cùng trong ngày dần tắt rạng. Xin được mượn câu thơ của nhà thơ Huy Cận, vì có lẽ không gì hợp hơn để diễn ta khung cảnh này:

“Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then đêm sập cửa”

Nhưng chẳng cần phải là Huy Cận ta cũng có thể tức cảnh sinh tình. Herta như mọi lần, vẫn dõi theo những cơn sóng ngoài khơi xa.

– Em nhớ Tartu…
– Còn anh nhớ nước Nga.
– Chắc hẳn anh yêu nước Nga lắm.
– Có lẽ, anh có thể gọi nó là quê hương thứ hai cũng chẳng sai. Anh dành phần lớn tuổi thơ mình ở đó mà.
– Ông nội em là người Nga, từng tham gia cuộc chiến tranh Vệ Quốc vĩ đại. Em đã có lần được về nơi ấy, Volgograd và Smolensk.
– Những thành phố anh hùng của Liên Xô. Đất nước Nga ghi nhớ công ơn của những người lính như ông em.
– Cảm ơn anh, nhưng cuộc sống đâu dễ dàng gì. Sau cuộc chiến tranh ấy, ông em đến Tallinn và lập gia đình ở đây. Nhưng từ khi Liên Xô tan rã, xung đột trở nên nặng nề vì người Estonia rất ghét người Nga. Anh biết tượng đài Chiến Sĩ Đồng Thiếc ở đây chứ?
– Ở Nga anh có nghe nói đến, nhưng anh chưa đến đó bao giờ.
– Estonia đã di dời nó đến một chỗ khác. Người Nga ở đây phẫn nộ vô cùng khiến cho người Estonia tức giận. Họ biểu tình, đập phá, lăng mạ khiến cho tất cả mọi người, kể cả gia đình em gặp nguy hiểm. Em đã rất nhiều lần bị tấn công bởi những người đó. Ông em thì không chịu nổi, đã phải trở về Nga rồi.
– Thật vậy sao? Vậy sao em không chuyển đến Nga?
– Không dễ thế đâu. Em đã sinh ra ở đây rồi, đã là người Estonia rồi, sao có thể nói đi là đi được? Em chỉ mong muốn họ coi mình là người Estonia thật sự, đừng vì xung đột dân tộc mà làm hại em, vì suy cho cùng, lịch sử cũng chỉ để làm mù mắt ta thôi mà, phải không?
– Có lẽ vậy. Cuộc sống ở Nga cũng không dễ dàng với người Việt. Sự kì thị lớn hơn ở đây nhiều.
– Đó là vì anh không phải người Nga thôi. Nhưng dù sao, em cũng coi trọng lịch sử, em không thù oán hay trách móc gì nước Nga. Đơn giản, vì ông em đã chiến đấu cho Tổ quốc vĩ đại, vì những con người và lí tưởng của mình mà thôi. Em có cái này cho anh xem.

Herta mở video lễ duyệt binh ngày chiến thắng 9/5. Những người con nước Nga không bao giờ quên ngày này.

– Ông của em, năm nào ông cũng về Moscow dự sự kiện này đấy.

Con bé chỉ vào , đó là một ông lão tóc bạc phơ, mặc bộ áo lính đã sờn nặng chĩu màu chiến tranh, trên ngực lấp lánh những tấm huân chương, ánh mắt toát lên niềm tự hào không nguôi.

– Và còn cái này nữa!

Herta mở túi ra, đó một chiếc vòng có gắn miếng kim loại đã hoen ố màu thời gian.

– Từ mảnh đạn trên chiến trường Volgograd đấy. Ông em đã trao lại cho em trước khi ông về lại Nga. Nhưng ông không bao giờ đọc tên nơi đó là Volgograd, mà là Stalingrad. Bởi vì Volgograd chỉ là tên một thành phố, còn Stalingrad là tên một huyền thoại.
– Thật kì lạ là anh cũng có, một mảnh đạn bị vỡ, nhưng nó chỉ mang giá trị sưu tầm thôi. Còn của em, nó mang cả một lịch sử trong đó rồi.

Con bé mở túi ra và lấy một thứ ra nữa. Một tấm ảnh đã ố vàng nhưng vẫn nhìn rõ. Ba người chiến sĩ trong chiến hào, trong ánh mắt họ chứa đầy sự hạnh phúc giữa làn bom đạn. Đó là ánh mắt của sự tự hào. Mặt sau tấm ảnh có dòng chữ tiếng Nga viết tay:

”Smolensk – 23/08/1941”

– Một người lính Hồng Quân vĩ đại.
– Một người lính Hồng Quân vĩ đại. Đúng như vậy.

Ánh mặt trời khuất dạng. Bóng tối đã phủ đầy nhưng trong lòng ta loé lên cảm giác nao nao đến lạ thường.

– Em là hậu duệ của những người anh hùng.
– Ừ đúng rồi. Những người anh hùng đã tạo nên một lịch sử anh hùng…